Zamek w Malborku, malowniczo położony nad rzeką Nogat, który przed wiekami stanowił siedzibę rycerzy Zakonu Krzyżackiego, dziś jest jedną z najwiekszych w świecie, ceglanych warowni wzniesionych w średniowieczu.
Co ciekawego można zobaczyć na zamku w Malborku ?
Historia zamku sięga 1275 roku, podobno wtedy właśnie rozpoczęto jego budowę na niewielkim wzniesieniu nad brzegiem Nogatu. Wybudowany zamek został siedzibą komtura i dwunastu braci, był swego rodzaju zamkiem konwentualnym, stanowił jednocześnie centralny ośrodek administracyjny, militarny i gospodarczy do tego pełnił jesczcze funkcje klasztorne.
Podobno do budowy tej ogromnej warowni zużyto ponad 30 milionów cegieł, z czego ponad 4,5 miliona znajduje się w wysokim zamku.
Sam Malbork jako miasto przez blisko 150 lat stanowił siedzibę Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego i jednocześnie stolicę państwa Zakonnego, ale w historii zapisał się również jako rezydencja królów polskich i cesarzy niemieckich.
Wszystkie zamki tego typu budowane przez klasztor cechowała podobna organizacja przestrzenna i funkcjonalna na którą składał się "dom wielki", właściwy klasztor i podzamcze przeznaczone dla prowadzenia działalności gospodarczej.
Będąc w okolicy Malborku lub przejazdem w drodze nad polskie morze warto zboczyć z drogi i poświęcić chwile (UWAGA dłuższą chwilę, zwiedzanie zamku zajmuje conajmniej trzy godziny) na zapoznanie aię z jego niesamowitą historią i zakamarkami, w których czają się duchy z przeszłości.
KRÓTKI RYS HISTORYCZNY
CZASY KRZYŻACKIE
Od dnia 14 września 1309 roku, kiedy to wielki mistrz Zakonu Siegfried von Feuchtwangen przeniósł oficjalnie swój urząd do Malborka, zamek awansował do roli stolicy jednego z najpotężniejszych państw na południowym wybrzeżu Bałtyku.
Po tej przeprowadzce rozpoczęła się trwająca blisko czterdzieści lat rozbudowa i umacnianie murów i samego zamku, mające na celu wyniesienie go do rangi niezniszczalnej twierdzy. Zamek okalały kolejne pierścienie murów obronnych, poodgradzane głębokimi fosami. W tym okresie pierwotna budowla przekształciła się w umocniony Zamek Wysoki wzbogacony o wiele nowych reprezentacyjnych pomieszczeń, miedzy między innymi Kościół Najświętszej Marii Panny powiększony o nowe prezbiterium i położoną pod nim kaplicę świętej Anny (która stanowi miejsce pochówku wielkich mistrzów ).
Dawne podzamcze także uległo rozbudowie, stało się potężnym i funkcjonalnym Zamkiem Średnim dostępnym dla rycerzy i gości z Europy Zachodniej.
Oprócz pomieszczeń mieszkalnych, znajdował się tutaj Wielki Reflektarz stanowiący największą salę na całym zamku z ozdobnym sklepieniem palmowym, Infirmeria przeznaczona dla starszych i chorych braci zakonnych oraz okazały i niedostepny dla wszystkich Pałac Wielkich Mistrzów.
Na przełomie XIV i pierwszej połowy XV wieku założono i rozbudowano trzecią część warowni Zamek Niski zwany Przedzamczem. W miejscu tym umieszczono miedzy między innymi Karawan - wielką zbrojownię na działa i wozy, spichlerz nad brzegiem rzeki Nogat, a także cały szereg innych budynków gospodarczych jak stajnie , ludwisarnie czy browar . Pomiędzy budynkami gospodarczymi usytuowano również przeznaczoną specjalnie dla służby zamkowej kaplicę św. Wawrzyńca.
CZASY POLSKIE
W trakcie wojny trzynastoletniej, w czerwcu 1457 roku Malbork zajęły wojska polskie. Zarząd zamkiem spoczął w rękach starosty królewskiego i podległego mu burgrabiego. Z licznych XVI - XVIII-wiecznych lustracji obiektu przeprowadzanych przez urzędników dworskich wynika, że funkcje poszczególnych jego części uległy zmianom. Zamek Wysoki przestał być klasztorem a stał się gospodarczym zapleczem twierdzy. Przechowywano tu smołę, sól, piwo, chmiel i inne produkty żywnościowe. Załoga wojskowa i kadra urzędnicza mieszkała na Zamku Średnim. Przedzamcze adaptowano dla potrzeb ściśle militarnych. W Karwanie magazynowano działa, kule i inną broń strzelecką. W basztach i wieżach – beczki z prochem i saletrą.
Zespół zamkowy, budowany i modernizowany przez Krzyżaków – w czasach polskich zaczął być zaniedbywany. Z utrzymaniem w należytym stanie tak wielkiego założenia obronnego wiązały się ogromne koszty, na pokrycie których stale brakowało środków. Wspominają o tym wyżej wymienione lustracje. Już w jednej z pierwszych (1565) znajduje się wzmianka o zarysowaniu się ściany północnej Wielkiego Refektarza. Defekt ten był początkiem problemu, którego rozwiązanie znalazło zakończenie w latach bieżących.
Na początku XVII wieku niektóre z pomieszczeń Pałacu Wielkich Mistrzów zaadaptowano na apartamenty królewskie. Wojny szwedzkie nie spowodowały większych strat w obrębie głównej warowni. Poważną szkodą było natomiast przypadkowe podpalenie dachów Zamku Wysokiego w maju 1644 roku. Zniszczeniu uległy wówczas także średniowieczne krużganki. Odbudowano je niebawem, lecz w znacznie innych, barokowych formach.
W 1647 roku postawiono nowy dach nad kościołem. Remont pozostałych przeciągał się bardzo długo. Doprowadziło to do zawalenia się sklepień w skrzydle południowym i Kapitularzu w 1675 roku. Dopiero w połowie XVIII wieku, z polecenia króla Augusta II, położono nowe dachy na Zamku Wysokim, zaś wieżę główną zwieńczono hełmem z latarnią.
W latach 1756-67 pomiędzy kościołem Najświętszej Marii Panny a Zamkiem Średnim, na miejscu dawnej Wieży Kleszej, zbudowano wielki gmach kolegium jezuickiego. Zakon ten w latach 1652-1772 opiekował się kościołem zamkowym. Prace budowlane na Zamku Średnim w końcu XVII i pierwszej połowie XVIII wieku ograniczały się do bieżących remontów pomieszczeń skrzydła północnego dla potrzeb starostwa, zaś skrzydła wschodniego dla ekonomii malborskiej.
CZASY PRUSKIE
We wrześniu 1772 roku Malbork zajmują wojska pruskie. Kwaterują na Zamku Wysokim, w urządzonych tu w latach 1737-44 koszarach polskiego regimentu piechoty. Nie były one wystarczająco duże, toteż niebawem rozpoczęto ich rozbudowę. Zamurowano krużganki i wykuto bramę w skrzydle południowym (w stronę miasta). Na Zamku Średnim, w Wielkim Refektarzu, urządzono salę musztry konnej: powiększono portal główny, zerwano ceramiczną posadzkę, zamurowano część okien. W latach 80-tych w Pałacu Wielkich Mistrzów pojawiła się przędzalnia bawełny, mieszkania dla tkaczy i szyprów rzecznych.
Był to początek blisko dwudziestoletnich prac budowlano-rozbiórkowych na
zamku. Kontynuowano je pomimo iż w 1799 roku ukazał się album z widokami Malborka autorstwa trzech Fryderyków: Gillego (rysunki), Fricka (sztychy) i Rabego (plany). Wstęp historyczny napisał Konrad Levezow. Zamiarem autorów było uczulenie opinii publicznej na piękno zabytkowej twierdzy i nakłonienie stosownych władz do zaprzestania jej rozbiórki. Pomimo tego jeszcze w tymże roku wydano rozkaz gabinetowy króla Fryderyka Wilhelma III zalecający stworzenie z Zamku Wysokiego magazynów wojskowych. Rozpoczęte w 1801 roku prace zmieniły gruntownie zewnętrzną bryłę obiektu. Zamurowano wszystkie (poza kościołem) średniowieczne otwory okienne i wykuto inne, rozmieszczone stosownie do nowych podziałów wnętrz. Elewacje zewnętrzne otynkowano, całość nakryto nowym niskim dachem. Wyburzono resztki średniowiecznych sklepień i ścian wewnętrznych, dając na ich miejsce drewniane stropy. Podobnie postąpiono na Zamku Średnim, gdzie skrzydło wschodnie przekształcono w spichlerz.
Przełomowe znaczenie dla zamku w tamtym okresie miał artykuł królewieckiego studenta Maxa von Schenkendorfa, jaki ukazał się w jednej z berlińskich gazet w 1803 roku. Autor – młody romantyczny poeta – ostro protestował przeciw burzeniu średniowiecznego zabytku. Apel ów spowodował, że w następnym roku przygotowano nowy rozkaz gabinetowy zakazujący dalszej rozbiórki zamku.
II WOJNA ŚWIATOWA
Miasto i zamek bardzo mocno ucierpiały w trakcie działań wojennych w 1945 roku. W wyniku ciężkich walk GrupyBojowej Marienburg z jednostkami 2 rosyjskiej Armii Uderzeniowej, zniszczeniu uległo blisko 80 procent zabudowy Starego Miasta. Poważnie uszkodzone też zostały wschodnie partie zespołu zamkowego – prezbiterium kościoła Najświętszej Marii Panny z mozaikową figurą Marii z Dzieciątkiem, wieża główna, skrzydło wschodnie Zamku Średniego, zabudowa Przedzamcza. 8 marca wycofujące się oddziały niemieckie wysadziły w powietrze mosty na Nogacie.
CZASY WSPÓŁCZESNE
Z dniem 1 stycznia 1961 r. gospodarzem obiektu stało się nowo utworzone Muzeum Zamkowe, będące placówką centralną, podległą bezpośrednio Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie. Jest to wielodziałowe muzeum typu historyczno-artystycznego, którego organizacja podporządkowana została głównie sprawom odbudowy, zagospodarowania i właściwego utrzymania zamku. Rówolegle do tych prac Muzeum prowadzi również działalność naukową w zakresie archeologii Dolnego Powiśla oraz historii sztuki i kultury Prus Królewskich, głównie w oparciu o posiadane zbiory. Gromadzenie, zabezpieczanie, naukowe opracowanie i udostępnianie dzieł dawnej i współczesnej sztuki to kolejne istotne zadania malborskiej placówki.
Żródło : oficjalna strona Muzeum Zamkowego w Malborku
Informacje praktyczne
Ile trwa wycieczka po zamku w Malborku ?
Na wycieczkę po zamku w Malborku zarezerwuj sobie kilka wolnych godzin, conajmniej 3,5 godziny, na przejście pełnej trasy.
O samej historii całej budowli oraz życiorysach jej kolejnych właścicieli dowiesz się wszystkiego z audio przewodnika, który jest dostępny do wypożyczenia w kilku wersjach językowych przy kasach biletowych. Wraz z iPodem zwiedzający dostają mapę z oznaczonymi na niej punktami trasy zwiedzania. Przy każdym punkcie można się zatrzymać i odsłuchać informacje. Audio przewodnik świetnie oprowadza po całym obiekcie. Można również skorzystać z wejścia z przewodnikiem, grupy zorganizowane z przewodnikiem startują co 30 minut.
Kiedy można zwiedzać zamek w Malborku za darmo ?
Szczegółowy cennik i godziny otwarcia znajdziesz na stronie Cennik na stronie zamku.
W poniedziałki zewnętrzne trasy można zwiedzić bez biletu , za symboliczną opłatą w wysokości 10 złotych za wypożyczenie audioprzewodnika.